Kiedy nie jest wymagane zezwolenie na pracę dla cudzoziemca?

Cudzoziemiec, który chce pracować w Polsce, musi przebywać w naszym kraju legalnie. Zgodnie z przepisami prawa, aby zatrudnić cudzoziemca, pracodawca musi uzyskać dla niego zezwolenie na pracę. Wśród regulacji prawnych mamy jednak do czynienia z sytuacjami, w których taki dokument nie jest wymagany. Z poniższego artykułu dowiesz się, kiedy przedsiębiorcy nie muszą uruchamiać procedury legalizacji pracy obcokrajowca.

Polscy przedsiębiorcy coraz chętniej zatrudniają pracowników ze Wschodu. Zdarza się jednak, że właściciele firm nie wiedzą dokładnie, jakie dokumenty wymagane są przy zatrudnieniu obcokrajowca, który pochodzi spoza Unii Europejskiej czy Europejskiego Okręgu Gospodarczego (EOG). Biorąc pod uwagę fakt, że sytuacja każdego cudzoziemca jest inna, pracodawca powinien gruntownie przeanalizować każdy przypadek. Jeśli szereg formalności w tym zakresie nie zostanie dopełniony, właścicielowi firmy mogą grozić sankcje administracyjne, nakładane przez ZUS, powiatowe urzędy pracy, urzędy skarbowe czy Straż Graniczną.

Zanim polski przedsiębiorca zatrudni cudzoziemca, powinien dowiedzieć się, jakie dokumenty umożliwiają mu pobyt w Polsce. W następnej kolejności wybieramy odpowiednią drogę legalizacji jego zatrudnienia.

Zezwolenie na pracę dla cudzoziemca – Kto nie potrzebuje?

Sytuacje, w których nie jest wymagane zezwolenie na prace dla obcokrajowca, reguluje m.in. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. Informacji w tym zakresie należy szukać również w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Warto zapoznać się ponadto z treścią Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach.

W myśl polskich przepisów legalną pracę w Polsce mogą wykonywać obcokrajowcy, którzy posiadają:

• zezwolenie na pobyt stały
• status długoterminowego rezydenta Unii Europejskiej
• zezwolenie na pobyt czasowy, uzyskane dzięki zawarciu związku małżeńskiego z obywatelem Polski
• zezwolenie na pobyt czasowy w celu pobytu z rodziną cudzoziemca
• zezwolenie na pobyt czasowy w związku z prowadzeniem badań naukowych
• zezwolenie na pobyt czasowy do osób, które są ofiarami handlu ludźmi
• status uchodźcy
• status osoby, której udzielono ochrony uzupełniającej
• zgodę na pobyt ze względów humanitarnych
• zgodę na pobyt tolerowany
• Kratę Polaka, która potwierdza przynależność cudzoziemca do narodu polskiego

Jeśli cudzoziemiec przedstawi jeden w powyższych dokumentów, może ubiegać się o zatrudnienie w Polsce. W tych sytuacjach nie będzie konieczna legalizacja pracy obcokrajowca, czyli zezwolenie na pracę.

Przykładowo, posiadacze Karty Polaka mogą m.in. uzyskać wizę krajową, dzięki której będą mogli legalnie podjąć zatrudnienie oraz prowadzić działalność gospodarczą na takich samych zasadach, co obywatele Polski. Bardzo często cudzoziemcy przebywają w Polsce dzięki ruchowi bezwizowemu. W takiej sytuacji pracodawca musi jedynie zarejestrować oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi w ewidencji oświadczeń powiatowego urzędu pracy. Warto pamiętać jednak, że taka uproszczona procedura dotyczy jedynie obywateli krajów, tj. Armenia, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja i Ukraina, których okres zatrudnienia nie przekroczy 6 miesięcy w ciągu 12 kolejnych miesięcy.

Grupy cudzoziemców zwolnionych z posiadania zezwolenia na pracę

Istnieje kilka grup obcokrajowców, którzy mogą wykonywać w Polsce pracę na takich samych zasadach, jak obywatele Polski. Należy mieć jednak na uwadze, że praca cudzoziemca może rozpocząć się dopiero wtedy, gdy posiada on odpowiedni tytuł pobytowy. Może to być np. wiza krajowa, wiza Shengen czy ważna karta pobytu w celu kontynuowania nauki na studiach wyższych.

Do wykonywania pracy bez zezwolenia uprawniają także dokumenty tj. ważna karta pobytu dla małżonka obywatela Polski lub wiza krajowa wydawana ze względów humanitarnych. Cudzoziemiec może pracować legalnie także dzięki legitymacji studenckiej wraz z zaświadczeniem potwierdzającym status studenta czy dyplomem ukończenia polskiej uczelni wyższej w trybie stacjonarnym. Nie jest to jednak zamknięty zbiór dokumentów, a sprawę każdego obcokrajowca należy rozpatrywać indywidualnie.

Oto grupy cudzoziemców, które nie muszą dysponować zezwoleniem na pracę:

Studenci, absolwenci studiów wyższych, naukowcy, artyści, sportowcy

W tej grupie cudzoziemców znajdują się m.in. osoby, które ukończyły szkoły średnie, policealne, studia wyższe stacjonarne czy studnia doktoranckie na polskich uczelniach. W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. wymieniani są także studenci, pracownicy naukowi czy niektórzy nauczyciele języków obcych.

Szansę na pracę bez zezwolenia w Polsce mają też osoby, które świadczą usługi artystyczne, są sportowcami pracującymi dla podmiotów z siedzibą na terytorium Polski czy wykonują prace związane z eventami sportowymi o zasięgu międzynarodowym.

Pracownicy medyczni

Dzięki Rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 20 listopada 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zezwolenia na pracę nie wymagają również lekarze, lekarze dentyści, pielęgniarki i położne, a także ratownicy medyczni z uprawnieniami do wykonywania zawodu. Ma to związek m.in. ze stanem epidemii. 

Cudzoziemcy z branż poszukujących pracowników

Należy mieć na uwadze, że w związku ze zmieniającym się rynkiem pracy, powstają nowe przepisy, które umożliwiają pracę bez zezwolenia obcokrajowcom z konkretnymi uprawnieniami. Dobrym przykładem takich regulacji jest Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 20 listopada 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Akt ten wprowadził m.in. wizę „Poland. Business Harbour", która ułatwia pracę w Polsce m.in. programistom, przedsiębiorcom z branży IT czy osobom tworzącym zespoły startup’owe. Specjalny typ wizy wspiera relokację pracowników z Białorusi, Armenii, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. 

Wydawanie zezwoleń na pracę dla cudzoziemca

W większości przypadków zezwolenie na pracę dla pracownika ze Wschodu wymaga wydania decyzji administracyjnej przez wojewodę na wniosek pracodawcy. Dzieje się tak, jeśli pracownik nie należy do grupy osób, względem których stosowane są procedury uproszczone. Uzyskanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca może być procesem długim i żmudnym. W tym zakresie warto skorzystać z doradztwa profesjonalnej agencji pracy np. HRLeasing, która specjalizuje się legalizacji pobytu i pracy pracowników zza wschodniej granicy.